شب ادراری یا نوکتوریا (Nocturia)، وقتی رخ می‌دهد که کودک شب‌ها بیش از حد معمول به دستشویی می‌رود و یا کنترل ادرار خود را ندارد که این مشکل، موجب خیس کردن رختخواب در خواب می‌شود.
این موضوع که بیشتر در کودکان شایع است ولی گاهی تا سن نوجوانی هم ادامه پیدا میکند، برای بسیاری از خانواده‌ها میتواند چالش‌‌برانگیز باشد، اما با درک بهتر علل و علائم آن، میتوان راههای موثری برای پیشگیری از شب ادراری کودکان پیدا کرد.
در این مقاله، ما به بررسی علل، علائم، راههای مقابله و درمان شب ادراری در کودکان پرداخته و 3 ورزش بسیار مفید را معرفی خواهیم کرد که انجام آنها نه تنها برای کودکان، بلکه برای میانسالان نیز موثر خواهد بود. امیدواریم این مقاله بتواند به شما والدین گرامی کمک کند تا با این موضوع بهتر برخورد کنید، زیرا کوچکترین اشتباه ما در این مورد، صدمات جبران‌ناپذیری در روحیه فرزندانمان خواهد داشت. با کارترزلند همراه باشید.
فهرست:
- شب ادراری چیست و چند نوع دارد؟
- علل شب ادراری در کودک و علائم آن
- 7 راه درمان شب ادراری کودکان
- حمایت از کودکی که دچار شب ادراری است
شب ادراری چیست و چند نوع دارد؟
شب ادراری، یا نوکتوریا، حالتی است که در آن فرد در خواب ادرار میکند. این مشکل میتواند در هر سنی رخ دهد، اما معمولاً در کودکان شایع‌تر است. شب ادراری کودکان دو نوع اصلی دارد: اولیه و ثانویه.
شب ادراری اولیه: شب ادراری اولیه وقتی رخ می‌دهد که کودک برای مدت ۶ ماه یا بیشتر به طور مداوم هر شب دچار شب ادراری شود. این حالت معمولاً به دلیل عدم توانایی در کنترل مثانه در طول شب و عدم تکامل دستگاه عصبی اتفاق می‌افتد و با افزایش سن کودک، به مرور زمان بهبود می‌یابد.(+)
شب ادراری ثانویه: زمانی رخ می‌دهد که فرد پس از یک دوره ۶ ماهه یا بیشتر که بدون شب ادراری گذرانده است، دوباره دچار آن می‌شود. این حالت معمولاً به دلیل اختلالات هورمونی و یا عفونت ادراری، دیابت، بیماری‌های آلرژیک و… یا مشکلات روحی و روانی در کودک اتفاق می‌افتد.
شب ادراری در نوجوانان معمولاً از نوع دسته ثانویه است که باید تحت نظر پزشک قرار بگیرند. چرا که میتواند تاثیر منفی زیادی بر کیفیت زندگی آنها داشته باشد.
شب ادراری کودکان تا چه سنی طبیعی است؟
شب ادراری در کودکان تا سن 3 سالگی کاملاً طبیعی است. با افزایش سن، کودکان کنترل بیشتری بر مثانه خود پیدا می‌کنند و معمولاً بین 4 تا 6 سالگی خودبه‌خود متوقف می‌شود. اما اگر شب ادراری در کودکان بالای 3 سال یا نوجوانان ادامه پیدا کند، ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک و درمان باشد.
اگر فرزند زیر دو سال دارید، برای از پوشک گرفتن بچه و آموزش استفاده از دستشویی به کودک، می‌توانید از شورت‌های آموزشی مناسب استفاده کنید و کودک را در مسیر یادگیری این مهارت، با صبر و آرامش همراهی کنید.
علل شب ادراری در کودک و علائم آن
شب ادراری میتواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. برخی از علل شایع عبارتند از:
- ساختار طبیعی بدن: برخی از کودکان به طور طبیعی در شب بیشتر ادرار می‌کنند.
- عدم توانایی کنترل مثانه در برخی از کودکان
- عوامل روانی و استرس یا تغییرات در زندگی میتواند باعث شود که فرد در شب ادرار کند.
- اختلال در هورمون‌های بدن
- ناآرامی در خواب
- مصرف داروهای خاص
- ژنتیک
برای تشخیص و درمان شب ادراری، پزشک ممکن است سوابق پزشکی فرد را بررسی کند و یک معاینه فیزیکی انجام دهد. در برخی موارد، ممکن است تست‌های خاصی مانند آزمایش ادرار یا تصویربرداری از مثانه انجام شود.
علائم شب ادراری کودکان
علائم شب ادراری میتواند شامل موارد زیر باشد:
- ادرار کردن بیش از یک بار در شب
- بیدار شدن در وسط شب برای رفتن به دستشویی
- خیس شدن تخت خواب
اگر هر یک از این علائم در شب‌های متوالی تکرار شد، لازم است برای پیشگیری از بزرگ شدن مشکل، راه چاره‌ای بیاندیشید.
راههای مقابله با شب ادراری
برخی از راههای مقابله با شب ادراری کودکان که به نظر خیلی بدیهی می‌رسند اما مهم هستند عبارتند از:
- محدود کردن مایعات قبل از خواب: سعی کنید کودک قبل از خواب کمتر مایعات بنوشد.
- تشویق به رفتن به دستشویی قبل از خواب: این کمک میکند تا مثانه کودک خالی شود، قبل از اینکه به رختخواب برود.
- استفاده از محفاظ برای تشک تخت: روکش محافظ تشک میتواند از خیس شدن رختخواب کودک جلوگیری کند تا کودک مضطرب نشود.
7 راه درمان شب ادراری کودکان
برای درمان شب ادراری باید به علت آن توجه کرد. در برخی موارد، ممکن است درمان خاصی لازم نباشد و فرد به مرور زمان بهبود یابد. در دیگر موارد، ممکن است داروهای خاصی یا روش‌های درمانی مانند تمرینات کنترل مثانه یا درمان روانی لازم باشد.
برخی از روش‌های درمان شب ادراری که با توجه به سن کودک و شدت مشکل می‌توانید انتخاب کنید شامل موارد زیر می‌شود:
- درمان‌های رفتاری: این شامل تکنیک‌هایی مانند تمرینات مثانه (برای افزایش ظرفیت مثانه) و تشویق به استفاده از دستشویی در طول روز می‌شود.
- داروها: برخی داروها می‌توانند به کنترل تولید ادرار در شب کمک کنند که حتماً با تجویز پزشک باید باشد.
- مشاوره: در برخی موارد، مشاوره میتواند به کودک کمک کند تا با استرس‌هایی که ممکن است شب ادراری را تشدید کند، مقابله کند.
- ورزش: برخی از حرکات ورزشی که می‌توانند در کنترل شب ادراری نه تنها در کودکان، بلکه در بزرگسالان نیز مفید باشند عبارتند از:
- ورزش مثانه: این ورزش کمک میکند که ماهیچه‌های ضعیف و غیرفعال در اطراف رحم و مثانه قوی‌تر شوند. برای انجام این ورزش، عضله‌های کف لگن را منقبض کنید و با وارد کردن فشار به آن سعی کنید آن را جمع کنید. این کار را 5 ثانیه و یا بیشتر انجام دهید و مجدد عضلات را رها کنید
- دراز و نشست و بشین و پاشو: این حرکات در تقویت عضلات شکم و مثانه مؤثر هستند.
- تمرین کِگِل: این تمرین برای تقویت عضلات کف لگن و کنترل ادرار مفید است. برای انجام این تمرین، کمی پاها را از هم باز کنید. عضلات کف لگن را منقبض کنید و برای ۱۰ ثانیه در این حالت مکث کنید. بعد عضلات را به مدت ۱۰ ثانیه شل کنید. این تمرین را ۱۵ تا ۲۰ مرتبه تکرار کنید. این تمرین برای پیشگیری از اختلال بی‌اختیاری ادرار در میانسالی بسیار مفید است.
- کاهش مصرف مایعات در شب: اجازه دهید کودک در طول روز مایعات بیشتری مصرف کند و در هنگام شب مصرف مایعات را کاهش دهید.
- پرهیز از نوشیدنی‌های حاوی کافئین: کافئین میتواند باعث افزایش تولید ادرار شود.
- تغذیه: برخی از غذاها و مواد غذایی که می‌توانند در کنترل شب ادراری مفید باشند عبارتند از:
- موز: موز برای درمان شب ادراری بسیار توصیه می‌شود. روزی ۲ تا ۳ عدد موز به کودک بدهید بخورد.
- گردو و کشمش: روزانه دو مشت گردو کشمش به کودک بدهید بخورد.
- عسل: از عسل برای شیرین کردن غذاهای او استفاده کنید.
- گل ختمی: گل ختمی نیز از جمله گیاهان مفید در درمان شب‌ادراری است که میتوان روزانه دو بار به‌صورت دم‌کرده میل کرد. البته در این خصوص بیشتر باید تحقیق کنید یا از پزشک بلامانع بودن مصرف این دمنوش را سوال کنید.
چگونه از کودکمان که دچار شب ادراری است حمایت کنیم؟
همان‌طور که گفتیم شب ادراری کودکان میتواند اثرات روانی و اجتماعی قابل توجهی بر آنها داشته باشد و باعث کاهش اعتمادبه‌نفس، استرس و اضطراب شود حتی برخی از کودکان ممکن است از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی مانند خوابیدن در خانه دوستان و اقوام در صورت ضرورت خودداری کنند. طبق آمار منتشره، شیوع این اختلال در پسران، دو برابر بیشتر از دختران است، اما اثرات روانی مخرب آن در هر دو جنس یکسان است.(+)
راههای کمک عاطفی به کودک
برای کمک به کودک در مقابله با شب ادراری می‌توانید:
- اطمینان دهید: با کودک صحبت کنید و بگوئید که او تنها کسی نیست که این مشکل را دارد و این مسئله موضوعی طبیعی است که بسیاری از کودکان با آن مواجه می‌شوند.
- صبور باشید: توقع نداشته باشید که شب ادراری بلافاصله حل شود، ممکن است زمان ببرد.
- به کودک کمک کنید تا برنامه‌ریزی کند: اگر لازم است با تنظیم آلارم ساعت، کودک را در ساعات مختلف شب بیدار کنید و به دستشویی ببرید و رفته‌رفته فاصله‌ی این ساعات را بیشتر کنید.
- موقع تعویض رختخواب و شستشوی آن غر نزنید: حتی اخم هم نکنید! با استفاده از روکش محافظ ضدآب تشک، هم کار را برای خودتان راحت کنید و هم اضطراب فرزندتان را کم کنید.
- هرگز بابت این مشکل کودک را دعوا کنید: هر داد و فریاد شما بر سر کودک، خط عمیقی در روح لطیفش به جا می‌گذارد که به این راحتی‌ها پاک نخواهد شد.
- به تراپیست مراجعه کنید: نه تنها کودک، شاید خودتان هم که از این وضعیت خسته شده‌اید به کمک تراپی، آرامتر شوید و راحت‌تر از این دوره از زندگی کودک عبور کنید.
با توجه به اینکه بدن هر کودک منحصربه‌فرد است، ممکن است راههای مقابله با مشکل شب ادراری کودکان فرد به فرد متفاوت باشد. بنابراین، همیشه بهتر است با پزشک مشورت کنید و دانش خود را در این رابطه ارتقاء دهید.
دوست عزیز؛ اگر شما هم با مشکل شب ادراری برای کودک خود یا اطرافیانتان دست‌وپنجه نرم کرده‌اید و صاحب تجربه‌ای در این رابطه هستید، با به اشتراک گذاشتن نظر و تجربه ارزشمند خود برای رفع و بهبود این مسئله به دیگران کمک کنید.
برای مطالعه بیشتر:
آخرین دیدگاهها